Lễ hội Ok Om Bok

Lễ hội Ok Om Bok, hay còn được gọi là lễ Cúng Trăng, là một trong những lễ hội quan trọng nhất của cộng đồng Khmer, song hành với các lễ như Tết cổ truyền Chol Chnam Thmay và lễ cúng ông bà Sene Dolta. Tên gọi "Ok Om Bok" có ý nghĩa là "Đút cốm dẹp bằng cách bốc bằng tay".Lễ hội này được đặt tên như vậy để tượng trưng cho việc đút cốm, một hoạt động truyền thống quan trọng trong lễ hội.

Lễ hội Ok Om Bok có nguồn gốc từ công việc nông nghiệp của người dân. Theo quan niệm của người Khmer, mặt trăng được coi là vị thần cai quản thời tiết, điều tiết mùa màng trong năm. Do đó, sau khi mùa mưa kết thúc, người dân tổ chức lễ hội Ok Om Bok để biểu dương lòng biết ơn thần Mặt trăng đã bảo vệ mùa màng, mang đến mưa thuận gió hòa để mùa màng được mùa thu. Đồng thời, lễ hội cũng là dịp để người dân cầu nguyện cho một mùa vụ bội thu và thịnh vượng.

Hầu như đa số người Khmer đều gắn chặt cuộc đời, gia đình và phum sóc - xóm làng của mình với nông nghiệp. Do đó, lễ hội Ok Om Bok có ý nghĩa cực kỳ quan trọng đối với họ. Lễ hội thường được tổ chức tại mỗi gia đình, trong các chùa và có quy mô lớn trên toàn tỉnh. Đáng chú ý, lễ hội Ok Om Bok đã được VHTTDL công nhận là Di sản Văn hóa phi vật thể quốc gia, đánh dấu sự quan trọng và giá trị văn hóa của nó.

Thời gian diễn ra lễ hội Ok Om Bok 

Lễ hội Ok Om Bok diễn ra vào trung tuần tháng 10 âm lịch hàng năm, với đêm Rằm tháng 10 là tâm điểm của lễ hội. Thường thì lễ hội được tổ chức tại sân chùa, sân nhà hoặc một khu đất trống nào đó để mọi người có thể dễ dàng quan sát Mặt trăng. Tuy nhiên, trong những năm nhuận, lễ hội Ok Om Bok sẽ được tổ chức vào tháng 9 âm lịch.

Từ góc độ khoa học, thời điểm này đánh dấu sự kết thúc của một chu kỳ mặt trăng quay một vòng quanh Trái đất. Còn trong nông nghiệp, đây cũng là thời điểm cuối cùng của mùa vụ trong năm cho bà con nông dân.

Quy trình chuẩn bị lễ hội Ok Om Bok 

Để tổ chức lễ Ok Om Bok - lễ cúng trăng, người Khmer sẽ chuẩn bị trang trí và mâm lễ cúng như sau:

• Phần trang trí: gồm có một chiếc cổng bằng tre, bên trên gắn thêm hoa lá để trang trí. Trên cổng có dây trầu với 12 lá trầu cuốn tròn, tượng trưng cho 12 tháng trong năm.Kèm theo đó là một dây cau có 7 trái. Phần vỏ trái cau sẽ được chẻ ra hai bên như hai cánh con ong để tượng trưng cho 7 ngày của tuần.

• Phần mâm lễ cúng: gồm các loại trái cây và nông sản như khoai môn, khoai mì, trái dừa tươi, chuối,... Bên cạnh đó người dân còn làm thêm cốm dẹp để dâng lên mặt trăng. Loại cốm này sẽ được bà con dùng hạt nếp vừa chín tới sau đó đem rang rồi quết dẹp.

Sau khi chuẩn bị và trang trí đẹp mắt ở giữa sân nhà, gia đình cùng nhau cầu nguyện tạ ơn thần linh. Sau đó, sư sãi, achar hoặc người lớn nhất trong gia đình chọn từng món ăn, nắm trong tay và đưa vào miệng từng trẻ nhỏ. Họ vỗ nhẹ sau lưng và hỏi về ước muốn.

Các hoạt động đặc sắc trong lễ hội Ok Om Bok

1. Lễ thả đèn gió, đèn nước

Hoạt động thả đèn gió 

Hoạt động thả đèn gió có ý nghĩa tạ ơn Thần Gió, người đã đồng hành với Thần Mặt trăng để mang lại mưa thuận gió hòa và mùa màng bội thu cho cộng đồng. Ngoài ra, hoạt động này cũng đồng thời tiễn đi những điều xui xẻo và không may mắn.

Hiện có hai loại đèn gió phổ biến là đèn vuông và đèn tròn. Để tạo ra một chiếc đèn gió, người dân sử dụng tre, giấy quyến và dây kẽm. Những nghệ nhân khéo léo uốn các thanh tre thành vòng tròn hình trụ và dán bằng giấy quyến. Phần đáy đèn để trống, được gắn vào một ổ nhện làm từ kẽm. Bên trong ổ nhện được lót bông gòn và ướt bằng dầu đậu phộng.

Khi thả đèn, mọi người đốt lớp bông gòn và nâng đèn lên cao. Nhiệt độ làm cho đèn căng phồng và tạo lực đẩy đèn lên trời. Những chiếc đèn này được thả để truyền tải lòng thành kính và tâm nguyện từ mọi người đến với mặt trăng.

Hoạt động thả đèn nước 

Hoạt động thả đèn nước là việc thả ánh lửa trôi trên mặt nước. Mục đích chính của hoạt động này là để bày tỏ lòng biết ơn đến Thần Nước và tạ lỗi vì đã làm bẩn nguồn nước trong sinh hoạt và sản xuất. 

Các chiếc đèn nước thường có hình dạng giống ngôi đền, được làm bằng thân và bẹ chuối, được trang trí với hoa văn và màu sắc tươi sáng. Đèn cầy được thắp sáng và đặt quanh đèn nước, bên trong đèn có các thức cúng được bày trí.

Buổi lễ thả đèn nước bắt đầu bằng việc sư sãi và cư dân thắp nhang. Sau đó, họ lắng nghe sư tụng kinh cầu, cúng trăng để cầu nguyện sự an lành và thịnh vượng. Sau đó, mọi người tập trung tại các con sông gần nơi cư trú để thả đèn nước theo dòng nước.

2. Hội đua Ghe Ngo

Đua Ghe Ngo trên cạn: là hoạt động chủ yếu tái hiện và mô phỏng lại hoạt động đua Ghe Ngo dưới nước. Nó thường được tổ chức gắn liền với các lễ hội truyền thống, và là trò chơi được tổ chức trong phần hội sau các nghi lễ.

Đua Ghe Ngo dưới nước: Đây là hoạt động được nhiều người dân và du khách mong đợi nhất trong lễ hội thưởng trăng Ok Om Bok. Để có được chiếc Ghe Ngo chạy nhanh nhất có thể, những người thợ đã không ngừng cải tiến kỹ thuật đóng ghe. Một chiếc Ghe Ngo thường có độ dài khoảng 30m và chứa từ 50 đến 60 người. Hai bên của ghe được chạm trổ hoặc vẽ hình vảy rồng theo mô hình Naga hoặc hoa lá cách điệu. Ở hai bên mũi ghe, thường vẽ hình các con thú để trang trí và thể hiện sức mạnh của ghe.

Đặc biệt hơn vào ngày 2/01/2021, Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Nguyễn Văn Hùng đã ký ban hành Quyết định số 74/QĐ-BVHTTDL. Về việc đưa Lễ hội truyền thống Lễ hội đua ghe Ngo của người Khmer tỉnh Sóc Trăng vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

Trên đây là một số thông tin về lễ hội Oóc Om Bóc, nếu có cơ hội bạn hãy tham gia lễ hội với người dân tại bản địa, chắc chắn sẽ để lại cho bạn một trải nghiệm khó quên.  

⇒ Inbox ngay hoặc gọi đến số hotline 1800 5555 39 (miễn cước) để nhận thông tin về tour du lịch miền Tây và những món quà hấp dẫn đi kèm.